SSS

Debriyaj (kavrama), dönen bir milin hareketini aynı doğrultuda, diğer bir mile iletmek veya hareketi kesmek için kullanılan mekanizmalardır. Debriyaj, motor ile vites kutusu arasında yer alır ve debriyaj pedalının hareketiyle motorun gücünü vites kutusuna aktarır veya hareketi keser.

Debriyaj kitleri baskı, disk , rulman ve volan' dan oluşur. İhticaya göre 2'li (baskı,disk), 3'lü (baskı, disk, rulman) yada 4' lü olarak temin edilmektedir.

Baskı sacı, debriyaj baskısı ekipmanlarını üzerinde taşır ve volana pimlerle merkezlenip, cıvatalarla bağlanır. Debriyaj Baskı Sacının birinci görevi, motor gücünü tam olarak ve çabuk şekilde devreye sokup çıkarmaktır.

Debriyaj diski , debriyajın sürtünme malzemesinin tutturulduğu döner kısmıdır. Debriyaj diskinin her iki tarafındaki eşit basınç, debriyajı ayırarak tork konvertörünün normal çalışmasına izin verir.

Debriyaj rulman ünitesi, diyafram yayı ve baskı plakası aracılığıyla debriyajı devreye alır ve ayırır. Çatalı veya pistonu radyal olarak yönlendirmek için hükümler içerir.

Volan, motorun güç darbelerini yumuşatmaya ve dönme momentumu yoluyla enerji depolamaya yardımcı olan, dönen bir şaftın ucuna takılı ağır bir disktir.

Baskı plakaları genellikle iyi aşınma ve ısı taşınım özelliklerine sahip olan gri pik dökme demirden üretilirler. Kavrama için gerekli olan sürtünme yüzeyi hem gri dökme demir baskı plakası hem de debriyaj balatasındaki yoğun demir esaslı matris arasındaki metalürjik uyumlulukla sağlanır. Gerekli özellikler; kimyasal bileşim, soğuma hızı ve ısıl işlem kontrolü ile sağlanır.

Diyafram yaylı debriyajlarda, kavramayı sağlayan yeterli basıncı üretmek için helezon yay yerine bir diyafram veya konik yay kullanır.

Günümüzde ;

• Yük taşıma kapasiteleri
• Hafif ve daha kompakt yapılı olmaları
• Pedal etkinliği
• Yüksek motor devirlerinde tork aktarımı ve mekanik verim gibi avantajlarından dolayı kuru sürtünmeli kavramalarda diyafram yay kullanılmaktadır.

• Debriyajın ayrılması sırasında baskı plakasının kaldırılması
• Motor torkunun sactan baskı plakasına aktarılması
• Baskı plakasının ortalanması

İçten yanmalı motorun değişen hızı ve dalgalanma torku, krank mili, debriyaj ve şanzıman şaftından şanzımana iletilen titreşimler üretir. Modern araçlardaki düşük volan kütlesi ve hafif konstrüksiyon bu etkileri arttırır, bu nedenle debriyaj diskine helisel yaylar eklenmiştir.

Aşırı yüklerden dolayı yayların aşırı sıkışıp kırılmalarını önlemek için mesafe perçinleri kullanılmaktadır. Asıl görevi disk ekipmanlarını bir arada sabitlemektir.

Debriyaj göbeği ile birleştirilmiş olan pre-damper yayları dairesel yönde hafifçe belirlenen küçük açılar ile dönerek, debriyajın ilk kavraması esnasındaki şokunu yumuşatır.

Dantela yüksek kaliteli yay çeliğinden yapılmış olup , sürtünmeden dolayı meydana gelen yüksek sıcaklıklarda özelliğinin bozulmaması için ısıl işlemine tâbi tutulmuştur. Dantela, iki debriyaj balatası arasına sıkıştırılarak perçin ile montaj edilmektedir. Balataya temas eden formlu yüzeyler vites geçişlerinin konforuna yöneliktir.

• Balata , sürtünme kuvvetini arttırmak amacıyla dantelanın her iki tarafına perçinlenmiştir.
• Balatanın sürtünme yüzeyine açılmış olan kanallara giren hava, kavrama serbest duruma geldiği zaman diskin volan veya baskı plakasına yapışmasını önler.
• Aynı zamanda kanallar kavrama diskinin volan ve baskı plakası yüzeyine iyi bir şekilde temas etmesini, aşınmayla meydana gelen tozların uzaklaştırılmasını ve sürtünen yüzeylerin soğumasını kolaylaştırır.

Kavrama diskinin göbek kısmı çelikten veya döküm yoluyla yapılmıştır. Göbek, ortasındaki delikten vites kutusuna hareket ileten priz direk miline kamalı olarak takılmıştır. Kavrama diski prizdirek mili üzerinde göbek vasıtası ile eksenel doğrultuda hareket edebilir. Fakat mil üzerinde serbest olarak dönemez.

• Yumuşak ve sarsıntısız çalıştırma sağlar
• Şanzımanın hızlı vites değiştirmesini sağlar
• Şanzımanı motor burulma titreşimine karşı izole etmeli ve böylece gürültüyü ve aşınmayı azaltmalıdır
• Tüm aktarma organları için aşırı yük koruması görevi görmelidir
• Değiştirilmesi kolay olmalı.

• Sürüş sırasında ayağınızı debriyajdan çekin. Vites değiştirmeyi kolaylaştıran bu alışkanlık debriyajı sürekli olarak çalıştırarak yıpranmasına sebep olur.
• Eğer manuel araç kullanıyorsanız, hızınızı azaltmak için zorunlu olmadığı durumlar dışında vites küçülterek motor freni yapmayın. Aracınızdaki fren, hızı düşürmek içindir.
• Debriyajı yalnızca gerekli durumlarda kullanın. Aracınız durduğunda vitesi boşa alarak bekleyin. Debriyajın kullanılmadığı durumlarda basılı tutulması ömrünü kısaltır.
• Aracınız kalkış halinde iken debriyajın kavrama noktasını iyi anlayın. Kavrama noktasına geldikten sonra ayağınızı debriyaj pedalından kaldırmadan gaza basmaya devam ederseniz , debriyajın erken yıpranmasına sebep olursunuz
• Vites değiştirirken debriyaj pedalına sonuna kadar basın ve vitesi değiştirdikten sonra yavaşça ayağınızı debriyaj pedalından çekin. Pedaldan aniden ayağınızı çekmek ya da uzun süre pedalda bırakmak debriyaj diskinin erken aşınmasına sebep olur.
• Aracınız yokuş yukarı park halindeyken sadece viteste bırakmayın. Mutlaka el frenini kullanın. El freni olmadan viteste bırakılan aracın yarattığı baskı debriyajınızın ömrünü kısaltır.
• Vitesi gereğinden fazla değiştirmeyin. Yolun çok aşağısını görebiliyorsanız, birkaç dakikada bir vites değiştirmek yerine sabit bir hızı korumaya çalışmak için karşılaşacağınız engelleri önceden düşünmeye çalışın.